JJ Post. Zo staat het in de advertenties van zijn architectenpraktijk. En zo is gemetseld in de gevel van menig woonhuis of winkel in mijn woonplaats Winterswijk. Tussen 1899 en 1940 heeft hij honderden gebouwen op zijn tekentafel gehad. Jacob Johannes Post werd geboren in de buurt van Heerenveen in 1873. Vrijwel geruisloos kwam hij in mei 1958 uit de tijd. Ik wandel door zijn leven in de rubriek Hier & Toen op RTV Slingeland.
Het straatbeeld van de oude kom van Winterswijk en de invalswegen leunen nog altijd sterk op de erfenis van JJ Post. In de Prins Hendrikstraat bouwde hij niet alleen zijn eigen villa annex kantoor, maar de laan dankt een groot deel van zijn allure nog altijd aan hem. Mede door Post telt het dorp bovendien nog altijd relatief veel huizen en winkels met duidelijke sporen van bouwstijlen als Dudok en Jugendstil. Zeker, vaak zijn de gevels in de loop van de tijd onbarmhartig verminkt. Maar als je nu door het dorp kuiert, kom je de nalatenschap van Post nog volop tegen.
Verdubbeling aantal inwoners
De tijd van architect is een periode dat er veel, heel veel gebouwd is in mijn woonplaats. Tussen 1890 en 1940 verdubbelde het aantal inwoners tot 20.000. Vooral dankzij de florerende textielindustrie, was er in de gemeente emplooi zat. Dus kwamen Nederlanders uit allerlei regio’s, maar ook uit Duitsland, in grote aantallen naar Winterswijk voor werk in één van de fabrieken. Tot de crisis van de dertiger jaren verwoestend toesloeg, had Post royaal werk, inmiddels bijgestaan door één van zijn zoons.
De twee wereldoorlogen hadden grote invloed op zijn werk. Aan het begin van de Eerste Wereldoorlog laat hij, net als veel van zijn collega’s, de Jugendstil en Art Nouveau achter zich. Afgezien van wat frivole ontwerpen, die wel worden omschreven als chaletstijl, wordt het werk van Post robuuster en zakelijker. Enkele gebouwen kun je kenschetsen als Nieuwe Zakelijkheid, maar de meeste eerder als Burgerlijke Zakelijkheid. Wel blijft zijn handtekening zichtbaar: meestal kun je als fijnkijker wel wat frivole elementen ontdekken.
Gecanceld
Hoewel de orderportefeuille tijdens de crisis in de jaren dertig al zienderogen slonk, is de Tweede Wereldoorlog het breekpunt in de loopbaan van Post. Net als relatief veel Winterswijkse architecten, verkiezen Post en zonen de NSB, de kant dus van de Duitse bezetter. Twee van zijn zoons, beiden architect, worden na de oorlog veroordeeld door het tribunaal in Groenlo. Architectenbureau JJ Post & Zoon wordt gecanceld. Als hij in 1958 sterft, waagt geen journalist het iets over hem en zijn nalatenschap te schrijven.
Nog een aflevering van Hier & Toen: Ernesto
Foto: gemaakt in Wooldstraat, Winterswijk.