Koningsdag. Dus plukte ik enkele lemma’s uit mijn Nationaal Snack Handboek over vorstelijke snacks. Want onze koning en koningin mogen zich verheugen dat ze aan het hoofd staan van een vaderlandse frituurfolklore van belang. Van harte gefeliciteerd met uw verjaardag majesteit.
Dungelmann – Koninklijk is de kroket van slagerij Dungelmann, sinds 1861 gevestigd aan de Hoogstraat in Den Haag en van oudsher hofleverancier. Op een koopzondag verkocht de slager aan het einde van de twintigste eeuw met gemak 2500 stuks van zijn kroketten. Omdat de productie in eigen huis teveel van het goede werd, liet Dungelmann zijn kroketten op een goed moment op receptuur maken bij de snackfabriek van Ad van Geloven in Tilburg. Koning Willem Alexander schijnt eens in een interview te hebben gezegd – hij was toen nog gewoon kroonprins – dat ze hem midden in de nacht voor een Dungelmann mogen wekken.
Màxima – Màxima is een snack die cafetariahouder Wim Verdoorn uit Den Bosch eind 1999 ontwikkelde. Verdoorn werd bij het bedenken van de snack geïnspireerd door prinses Màxima, de wederhelft van de toenmalige kroonprins Willem-Alexander. De Màxima is een grote speklap, gepaneerd in oranje paneermeel en voorzien van een Argentijnse kruiding. De oranje speklap werd enkele maanden later gevolgd door een andere naar Màxima vernoemde snack. Het ging om de Màxima kroket, een reuzenkroket van 150 gram, gemaakt door cafetariahouder Louis de Heer in Winterswijk. Ook fabrikant Van Oers in Boxtel noemde een snack naar Màxima. Onze latere koningin kreeg dus een frituurwarm driewerf welkom in haar nieuwe vaderland.
Nassen – Nassen ofwel “nasjen” staat te boek als plat Amsterdams, maar is feitelijk afkomstig uit het joods. De letterlijke betekenis is “eten”, maar vaak wordt het gebruikt om “het snaaien van eten” aan te duiden. Zodoende zou je “nassen” een ouderwets woord voor “snacken” kunnen noemen. Koningin Beatrix nast ook. Zij hapte in het zicht van gans haar volk tijdens de Koninginnedag van 1995 in Urk zomaar op straat een visje weg. Pakweg tien of vijftien jaar eerder zou er zeker nog schande van zijn gesproken. Op straat eten gaf geen pas, zeker niet als je van goeden huize kwam, zoals de Oranjes. Ja, het volk ‘snackte’ vroeger wel eens in het openbaar, maar men duidde dat destijds nog niet als zodanig aan. Op het Amsterdamse Amstelveld snackte je niet, begin deze eeuw, maar ‘nasjte’ je
Willempie – De Willempie lijkt het meest op een korte maar iets dikkere variatie op de Frikandel. Het is een pittig gekruide gehaktsnack die ook bekend is onder namen als Dolle Mina, Pikanto en gewoon open en bloot Gehaktstaaf. Deze gehaktsnack is van oudsher niet alleen populair in Snackbars in Nederland, maar ook gewild bij truckers – en dus vaak bij wegrestaurants en tankstations verkrijgbaar. Onbekend is aan wie of wat Willempie zijn naam aan dankt. De naam Willempie kwam ook bovendrijven bij een wedstrijd die het digitale vakblad Food Inspiration in 2013 uitschreef. Het blad ging ter gelegenheid van de inauguratie van koning Willem-Alexander op zoek naar een nieuwe oranjesnack. De Willempie van Nick Twaalfhoven uit Arnhem won. Twaalfhovens Willempie bestaat uit een krokant oranje jasje gevuld met Argentijnse steak-ragout, die goed te combineren is met Hollandaisesaus. Het is derhalve een innige maar eetbare verstrengeling van de nieuwe koning en koningin. Over onze koningin gesproken, naar Màxima zijn liefst drie snacks vernoemd.
Bestel hier: Nationaal Snack Handboek
Foto: Rijksvoorlichtingsdienst RVD / Martijn Beekman