Radar Love en Golden Earrings instrumentarium
Zes minuten en 25 tellen schoon aan de haak. Zomer 1973 verscheen Golden Earrings evergreen Radar Love, een halve eeuw geleden. In augustus 1973 penetreerde het ultieme roadrock anthem de hitparade. Nog dagelijks komt de song voorbij op Amerikaanse rockstations. Opgepoetst verhaal uit 2005 over de Earring, hun instrumentarium en hun anthem.
In 1965 debuteerde de Golden Earring, destijds nog Golden Earrings, vernoemd naar een song van de Amerikaanse croonster Peggy Lee. Het debuut werd opgenomen in de studio van Phonogram aan de Honingstraat in Hilversum, de single Please Go. Maar de Earring ging niet, de Earring bleef. Decennialang stond de Haagse band op eenzame hoogte binnen de Nederlandse rock. De Earring, bekeken aan de hand van hun instrumentarium. En natuurlijk ook aandacht voor hun onverbiddelijke bestseller.
De instrumentverzorger van de Earring maakte voor weekblad Panorama ooit een schatting. Hij taxeerde dat er voor een slordige 25.000 euro aan gitaren achter de schermen stond bij een optreden van de band. Maar tussen de gitaren van Hay, Gerritsen en Kooymans zitten geen in serie gebouwde signatures. Dat is opmerkelijk, want bijna alle grote namen worden binnen de muziekindustrie heden ten dage gelauwerd met ‘eigen’ modellen op naam.
In Nederland viel tot 2005 maar weinig muziekmakers de eer ten deel een unieke gitaar naar zich vernoemd te krijgen. De Framus Jan Akkerman, een signature Peavey Adje van den Berg. Dat zijn wel de twee bekendste in serie gebouwde artistmodels van Nederlandse grootheden. Signature modellen van de leden van Neerlands bekendste rockband zijn er tot 2005 nooit in grotere aantallen gemaakt, met uitzondering van de Vater drumstokken van Cesar Zuiderwijk, de Cesar Z’s Blasters. (Zie ook: naschrift onderaan dit verhaal).
Cesar Zuiderwijk
“Maple, esdoornhout. Een relatief zware stok. Een stevige schouder en een iets grotere kop, extra ronde onderkant. Hij is ook wat langer, draait gemakkelijk door je vingers heen,” licht Zuiderwijk de Vater-signature toe. “Ik heb wel anderhalf gros per jaar nodig, ik mag er graag nu en dan een paar weggeven. Volgens mij vliegen die stokken de deur uit, want als ik ze bij BMI bestel zijn ze d’r nooit.”
Van dezelfde importeur in Den Haag betrekt Zuiderwijk ook de spullen voor zijn Pearl-drumkit. Zuiderwijk speelt nu al zo’n kwart eeuw op Pearl, maar hij begon op een heel andere kit. “Augurkblikken met een zeepkist als bassdrum,” beschrijft Zuiderwijk zijn eerste set. “Met pandeksels als bekkens, een wastobbe en wat kartonnen dozen. Ik was een jaar of dertien: er was in geen velden of wegen een drumstel te krijgen.”
Zijn eerste echte drumkit was van de Oost-Duitse bouwer Trixon. Hij kocht hem nadat hij wat had verdiend door te spelen bij rock & rollband René & The Alligators. Het was een kit met een ronde bassdrum en níet met de curieuze ei-vormige bass, waarmee Trixon bekend werd. Daarna volgden drums van Ludwig, de Ringo Starr setup vanzelfsprekend. Immers, de Beatles waren per slot van rekening dé helden van iedereen die in de sixties muziek maakte.
Harde drumklappen
Toen brak het jaar 1970 aan. Zuiderwijk verliet de Livin’ Blues. Hij nam bij de Golden Earring, na tussenpaus Sieb Warner, het stokje over van Jaap Eggermont, die zich helemaal ging toeleggen op het produceren van muziek. Dit keerpunt betekende bovendien een muzikale ommezwaai van de Earring. De groep transformeerde met de harde klappen van Zuiderwijk én de vocale rauwheid van de nieuwe zanger Barry Hay van beatbandje naar rockgroep.
Zuiderwijk speelde in de Livin’ Blues al met veel power. De Earring hoorde Zuiderwijk repeteren en kwam zodoende bij hem uit met de drumvacature. Zuiderwijk kwam en bleef. Door toedoen van zijn voorgangers Eggermont en Warner zetelde hij bij de Earring de eerste jaren achter een Westend-drumstel. Dat was het eigen drummerk van muziekwinkel De Hooge. Die was destijds aan het Westeinde in Den Haag gevestigd, vandaar de naam Westend.
Cesar Zuiderwijk speelde een paar jaar op Westend en stapte daarna over op Fibes. “Saris, toen een muziekwinkel in Den Haag, had gezegd dat ik in de fabriek in Boston maar moest uitzoeken wat ik hebben wilde. Het werd een set van perspex met chroomkleurige hardware.” Via een Fiberwood-kit belandde Earrings drummer uiteindelijk bij Pearl.
Zonnekoning
Hij breidde zijn Pearl-setup in de loop der jaren steeds verder uit. Ja, vanzelfsprekend is hij uitermate tevreden over het merk, want anders blijf je er immers geen vijfentwintig jaar aan hangen. Zeker de hardware-innovaties van de laatste jaren krijgen Zuiderwijks goedkeuring. “Er is goed naar drummers geluisterd. Er raken geen schroefjes meer los, er gaat niets meer scheef hangen.” Toch heeft de Earring-drummer nog wel een suggestie voor de Japanse firma: “Ze moeten grotere pedalen maken, voor de bass maar ook voor de hi-hatt. Wat dit betreft zijn ze totaal niet met hun tijd meegegaan. Mijn zoon heeft maat 48. Die heeft een groot voetblad nodig.”
Gevraagd naar Zuiderwijks favoriete kit in zijn hele drummersleven: “Dat is zo’n Sophie’s Choice vraag. Je favoriet is altijd je laatste kit. Misschien moet ‘ie trouwens nog wel komen, ook. Ik heb heel wat van die drumstellen gehad die aan alle kant glimmen en blinken. Dan voelde ik me echt zo’n soort zonnekoning als ik daarachter zat.”
Drummissionaris
Zuiderwijk is een echte drummissionaris. Hij heeft een eigen drumschool in Den Haag, geeft veel clinics en vestigde de aandacht op het drummen met een recordpoging als het 1000-drummers-aan-de-Maas project. Op de Pearl-website wordt hij omschreven als “one of the most experienced drummers in Europe, the ‘founder’ of the rock drummers in Europe.”
Zeker, Zuiderwijk is en was een voorbeeld voor velen. Dat bleek ook uit een poll die Musicmaker in 2003 hield. Radar Love, trouwens gespeeld op Westend, werd gekozen tot de beste drumsong ooit gemaakt in de popmuziek, nationaal én internationaal. Zo’n uitverkiezing streelt. “Want laten we eerlijk zijn, je bent nu eenmaal liever nummer 1 dan nummer 2. Zelf vind ik Radar Love ook bijzonder, hoewel ik vond dat het erg rammelde.”
“Het is eigenlijk heel stuntelig gegaan, allemaal. We hebben het live nooit meer zo kunnen spelen als op de plaat. Het heeft met zoveel facetten te maken dat het een goede song wordt, maar natuurlijk ben ik er trots op. Zeker als je er door een collega-held als Dennis Chambers op wordt aangesproken en dat gebeurde mij.”
Aan de andere kant zegt Zuiderwijk nuchter: “Uiteindelijk is het gewoon je missie om op dat ding te slaan en mensen tevreden te houden. Als je een goede geluidstechnicus hebt, klinkt bij wijze van spreken elk drumstel goed. Die discussies over maple, birch of mahony, dat zijn echte vakverhalen. Met alle respect, maar zo’n soort mierenneuker ben ik niet. Goede hardware is ook van belang. Wat dat betreft komt al het goede in de Pearl Masters Series zo’n beetje bij elkaar.”
Rinus Gerritsen
De andere helft van de Earrings ritmetandem, basgitarist Rinus Gerritsen, deelt Zuiderwijks mening over de onverbiddelijke evergreen Radar Love, de song die in Amerika uitgroeide tot het officieuze volkslied van de truckers-gemeenschap. Ook Gerritsen vindt dat de song rammelde toen de Earring hem opnam in Soundpush Studio in Blaricum. Hoewel het uiteindelijk resultaat de groep tevreden stelde, is er wel getwijfeld of Radar Love op single moest worden uitgebracht. Met zijn basriff op de song speelde Gerritsen zich internationaal in de kijker als basgitarist. Maar dit was zeker niet voor het eerst. In 1970 zou hij via-via zijn gepolst om als basgitarist toe te treden tot de Experience van Jimi Hendrix.
Zoals de meeste bassisten, kwam Gerritsen via de gitaar bij zijn instrument terecht. Rinus’ eerste instrument in zijn jonge jaren was de gitaar van broer Rob, sinds jaar en dag de manager van de Golden Earring. Na zijn eerste pogingen op de gitaar, kwam Gerritsen rond 1960 in contact met George Kooymans, die bij hem de hoek woonde. Kooymans gaf Gerritsen wat gitaarlessen. In korte tijd transformeerde Gerritsen tot bassist. Bij gebrek aan een echte basgitaar, behelpt Rinus zich door de bovenste dikke snaren van de gitaar te bespelen. Gerritsen gaat bas spelen in het eerste jeugdbandje met Kooymans. Pa Gerritsen bouwt van multiplex een basgitaar met een rode body en elementen van Bill Lawrence. Dit zelfbouw-instrument wordt door Gerritsen later longscale gemaakt en ontdaan van zijn frets.
Baspionier der lage landen
Gerritsen kan terugkijkend dé baspionier van Nederland worden genoemd. Hij is onze vaderlandse equivalent van roergangers als John Entwistle van The Who en Creams Jack Bruce. Door toendoen van Entwistle is Gerritsen Danelectro gaan spelen, een shortscale model. De Earring-bassist experimenteerde er lustig op los, zoals het over afzonderlijke kanalen uitsturen van de hoge en de lage frequenties.
Omdat Gerritsen ernaar streefde de basgitaar net zo flexibel te kunnen bespelen als een gewone elektrische gitaar én omdat hij voldoende hoog en laag wilde, bouwde hij een dubbelnekker. De bas met twee halzen is een combinatie van de Danelectro shortscale en een Fender Precision uit 1962. Gerritsen voorzag deze bijzondere dubbelnekker van een Danelectro-element en een Bill Lawrence pickup voor extra laag (gehaald van een Framus bas). Dit beeld, Rinus met zijn doubleneck bas, groeide uit tot een soort beeldmerk van de Golden Earring.
Ondanks zijn pionierswerk, geldt Rinus Gerritsen als de conservatieve, rustige kracht op de achtergrond. Hoewel hij ook op toetsen en zelfs de mondharmonica bijdroeg aan het bandgeluid, is Gerritsen feitelijk het prototype van de stuwende maar stille bassist die opereert in de schaduw op de bühne. Na de komst van Barry Hay werd Gerritsens invloed op het repertoire geringer: rond 1970 overwoog hij zelfs serieus om helemaal te kappen met de Golden Earring.
Gerritsen is nuchter, net als veel van zijn bassende collega’s. Buiten optredens om speelt hij zelden of nooit op de basgitaar. “Het is echt een instrument dat je bespeelt met en voor mensen,” zei hij in een interview met basjournalist Willem Huetink. Hij verklapte dat hij rond 2000, toen de Earring een jaartje vrijaf nam, een jaar lang geen bas heeft aangeraakt. Verder is Gerritsen, die wel experimenteerde met alternatieve D-stemmingen, wars van trends. De hausse van extreem laaggestemde en vijfsnarige basgitaren is hem niet besteed geweest. Wel keerde hij, zoals heel veel basgitaristen sinds eind vorige eeuw, terug naar de basis, de staande bas.
George Kooymans
George Kooymans wist al heel jong dat hij in een popband gitaar wilde spelen. De ontwikkelingen in de rock & roll volgde hij in zijn jeugd op de voet. Het is dan ook niet zo verwonderlijk dat er een directe link te leggen is tussen twee van zijn belangrijke gitaren en de Nederlandse rockfolklore. De eerste gitaar van George Kooymans was een Höfner, net zo eentje als waarmee de Blue Diamonds aan het begin van de 1960s de zalen in Nederland en Duitsland plat speelden. Hij kostte destijds 270 ouderwetse guldens, herinnerde Kooymans zich in een interview met Musicmaker. Pa Kooymans moest diep in de buidel tasten om zijn gitaarverslaafde zoon George het felbegeerde instrument te bezorgen.
Cruciaal in Kooymans’ uitgebreide gitaararsenaal is vanzelfsprekend ook de Les Paul. Hij gebruikte die ook op de originele opnames van Radar Love. De song werd door George Kooymans ingespeeld met een zwarte Gibson Les Paul Custom. Deze gitaar is niets meer en niets minder dan een waar museumstuk. Kooymans kocht de zwarte Paul in 1969 in Den Haag bij muziekhandel Servaas. Het was een tweedehandsje, maar niet zo maar een tweedehandsje. Voordat Kooymans hem kocht, was de Gibson Les Paul Custom het eigendom van Andy Tielman. Dus is hij bespeeld door één van de oerrockers van de Indorock en dus van de Nederpop. De gitaar legde Kooymans geen windeieren: nog hetzelfde jaar kreeg hij de Zilveren Harp van Conamus voor zijn solowerk.
Gretsch en Vox
De Earring-gitarist beschikt over een uitgebreide verzameling gitaren, waaronder een Catalyst Panthera van Nederlandse bodem, maar hij heeft natuurlijk zijn voorkeuren. Vermeldenswaard is onder meer de Gibson Firebird die Kooymans gebruikte voor de solo van Latin Lightning. Maar zijn absolute favoriet is een helemaal gerestaureerde vintage Gretsch Dual Tone. De bevriende gitarist Frank Carillo, die ook songs schreef voor Anouk, kocht de Gretsch in 2000 voor George.
Op amp-gebied legde Kooymans lange tijd een voorkeur aan de dag voor Vox AC30’s. Hij heeft een behoorlijk aantal van deze beroemde Britse versterkers. Zijn eerste Vox-en kocht Kooymans in Amerika, toen de Golden Earring speelde in het voorprogramma van hardrockgitarist Ted Nugent.
Kooymans is al vanaf het einde van de 1960s veel meer dan alleen een zanger, songwriter en gitarist. Tot zijn gear behoort nadrukkelijk ook alle studioapparatuur. Kooymans verdiepte zich al vroeg in zijn loopbaan in productiewerk. Vanaf halverwege de 1980s beschikt hij over zijn eigen studio Ringside in Rijkevorssel, België. Eén van zijn eerste successen als producer, en songwriter voor derden, behaalde Kooymans met de Bulgaars-Nederlandse zangeres Bojoura (1967, haar moeder gaf Kooymans zangles) en daarna met de hit Seasons van Earth & Fire (1970), een song waar hij zelfs een gitaarpartij aan bijdroeg.
Kooymans bleef ook na Bojoura en Jerney Kaagmans Earth & Fire met grote regelmaat werk van derden produceren, onder wie de Groningse hardrockband New Adventures, Herman Brood, Sjako!, Nancy Boyd, de Limburgse troubadour Gé Reinders en natuurlijk Anouk, wiens album Together Alone hij in 1997 samen met Barry Hay produceerde. Zoals gezegd, het was George Kooymans die zijn buurtvriendje Rinus Gerritsen inwijdde in de geheimen van de gitaar. Curieus is dan ook dat Kooymans later in een interview eens verklaarde: “Ik kan niet eens mijn eigen solo’s naspelen. Vroeger zocht Rinus dat voor me uit, die was daar heel goed in.”
Barry Hay
Barry Hay werd in 2005 door de bezoekers van website Musicfrom.nl gebombardeerd tot De Grootste Muzikale Nederlander, voor Tiësto en Boudewijn de Groot. De titel geeft meteen aan wat zijn belangrijkste instrument is: afgezien van zijn stem is dat zijn verschijning als boegbeeld van de Golden Earring en dus van de Nederlandse rock. Hay, in 1948 geboren in India, kwam naar Nederland toen hij tien jaar oud was. Door zijn ruige imago valt hij op als frontman van de Haagse band The Haigs. In 1967 vervangt hij Frans Krassenburg als zanger van de Earring, maar hij was ook in de race om toe te treden tot Shocking Blue.
Hays charisma, zijn rockstem en zijn betere beheersing van de Engelse taal (Barry’s vader is Engels) betekenen een enorme impuls voor de Earring. Hays kwaliteiten komen nog beter tot uitdrukking nadat in 1970 de switch van beat naar rock wordt gemaakt. Hij begeeft zich langzaam maar zeker steeds meer op de voorgrond als leadzanger en als tekstschrijver. Zelfs treedt hij tijdelijk naar voren als bespeler van de dwarsfluit. Kooymans zei hierover: “Hij kon het ding amper vasthouden.” Barry Hay speelde vanaf het begin wel nu en dan slaggitaar, vaak over een Fender Twin Reverb, en bleef dit regelmatig doen, maar zijn stem en woorden zijn Hays voornaamste instrumenten.
Over de totstandkoming van Radar Love zei hij eens: “Wat mijn beste tekst is? Moeilijk te zeggen. Maar Radar Love ging er in als koek. Het is onze grootste hit geworden. Die titel heb ik ontleend aan een gouden beeldje dat ergens in Hilversum staat, een truttig kitschbeeldje met vleugels aan z’n enkels. Ik zag het staan en in een flits dacht ik: Radar Love. Heel bizar. De rest van de tekst schreef ik in vier uur op een doordeweekse avond. Het gaat over een autocrash, maar vooral ook over het feit dat liefde alles overleeft. Een mooie boodschap.” Kooymans zegt over de lyrics van Radar Love: “De tekst is voor mijn gevoel heel belangrijk geweest bij het succes van het nummer… Muzikaal stelt het namelijk niet zoveel voor.”
Naked Truth
Sinds 1992 leidt de Golden Earring muzikaal gezien een dubbelleven, en dit geldt dus ook voor het instrumentarium. De Earring is afwisselend op de akoestische en de elektrische toer. De eerste aflevering van The Naked Truth, compleet met theatertoer en TV-special, was zo’n groot verkoopsucces dat het tot aan de dag van vandaag (2005) naar meer is blijven smaken.
Veel van het akoestische instrumentarium kocht de Golden Earring bij muziekwinkel Casa Benelly in Den Haag, tevens de importeur van Taylor Guitars. Voordat het eerste Naked Truth-album werd opgenomen, haalde George Kooymans vier Taylors bij Casa Benelly. De zaak bleef sindsdien een beetje de hofleverancier van de akoestische Earring.
Toen er in mei 2004 een nieuwe winkel werd geopend, verrasten de vier muziekmakers de eigenaar met een niet aangekondigd akoestisch optreden. Bij deze gelegenheid kreeg George Kooymans een speciale gitaar: de inleg werd gemaakt was door Neerlands ongekroonde tatoekoning Henk Schiffmacher. Schiffmacher nam ook menigmaal het lijf van zijn vriend Barry Hay onder handen. Deze speciale Taylor werd in de fabriek in Amerika vervaardigd: één van de Taylor-directeuren is een Earring-fan.
Sinds Earrings eerste unplugged avontuur speelt de man van de enorme uitgebreide drumkits Cesar Zuiderwijk met kleine setups en hanteert Rinus Gerritsen de contrabas, die hij trouwens niet meer met plectrums maar met zijn vingers bespeelt. Zoals andere basgitaristen die recentelijk overstapten, stelt ook Gerritsen vast: “Het is écht een heel ander instrument.” Over het akoestisch spelen zei Gerritsen in de Teleac-serie over de geschiedenis van de Nederpop: “Na drie dagen repeteren hingen de vellen aan onze vingers, want akoestisch spelen is veel zwaarder dan elektrisch. (….) De theatertournee was voor ons een verademing, want ons vakmanschap als muzikant ging weer tellen.”
Nog een rockverhaal: Brood
Dit verhaal verscheen in de editie mei 2005 van muzikanten-magazine Music Maker. Foto’s: de promofoto bovenaan het artikel is ontleend aan Stoffels Music, de maker is onbekend. Verder zijn de voor- en achterkant van de originele singlehoes van Radar Love afgedrukt. De live-foto is ontleend aan het boek Popmuziek in Winterswijk. De foto is afkomstig uit het archief van Ecal, maar de maker is onbekend. Eventuele reclamaties: info@ubelzuiderveld.nl.
Naschrift: Basgitarist Rinus Gerritsen maakte internationaal in de basgemeenschap vanaf den beginne de blits met zijn basgitaren en gitaren met dubbele halzen. Hij speelde op onder meer doublenecks met halzen van Fender en Danelectro. De Vlaardingse gitaarbouwer Vox Humana maakte de laatste jaren verschillende signature Rinus Gerritsen instrumenten, waaronder zijn kenmerkende dubbele basgitaar. Vijf jaar geleden plaatste de Volkskrant de Westend-kit van Zuiderwijk op de erfgoedlijst van 100 voorwerpen uit de vaderlandse populaire cultuur.