De snarenplank van Bo Diddley
In de prille eerste jaren uit het bestaan van de massieve elektrische gitaar laten veel gesettelde luthiers zich laatdunkend uit over de solidbody van Leo Fender en de zijnen. “Een plank met snaren kan iedereen maken,” zeggen de klassieke gitaarbouwers rond 1950 bij voorkeur smalend en neerbuigend.
Oerrocker en showbink Bo Diddley neemt het woord snarenplank letterlijk als geen ander. Diddley vervoegt zich met een eigenhandig ontworpen square guitar bij luthier Gretsch. Gretsch, uitgerekend Gretsch. Het is één van de bouwers die de massieve houten gevaartes met stekker en versterker, zoals Fenders Telecaster, niet bijster serieus neemt. Gretsch, van oudsher de geestelijk vader van wonderschone maar holle jazzgitaren, beschouwt massieve elektrische snarenplanken simpelweg als een belediging voor het edele luthiersvak.
Semi-hol
Het is dus best een beetje curieus dat juist Gretsch toch besluit de kaarsrechte snarenplank van Diddley Daddy op de markt te brengen. Hoewel, hoe rechttoe-rechtaan Diddleys ontwerp ook mag zijn, het is géén eens een solidbody. De gitaar van Bo Diddley heeft namelijk een semi-holle klankkast. Daar voelt Gretsch zich goed bij. Het is een tussenoplossing waarvoor de Amerikaanse bouwer met Duitse wortels vaker kiest.
Hoe het zij, Gretsch hapt toe. In 1958 komt de gitaar op de markt onder de naam Gretsch Big B Diddley. De bluesrocker, die met zijn junglebeats een grote inspirator is voor onder meer de Rolling Stones, promoot zijn instrument met een foto waarvoor hij poseert op een scooter, vanzelfsprekend compleet met zijn snarenplank. Niet dat het veel mag baten, want de Big B wordt geen bestseller, verre van zelfs. Het is aan het einde van de vijftiger jaren van de vorige eeuw eerder een curiositeit dan een kaskraker. Ja, bijna alle gitaarkenners weten het zeker: de gimmick van Diddley en Gretsch zal snel in de vergetelheid raken.
Verjaardagscadeau
Vergetelheid? Vergeet het maar! Bo Diddley met zijn rechtlijnige gitaar, deze twee-eenheid ontwikkelt zich in het laatste kwart van de twintigste eeuw tot een soort van iconisch beeld uit de rockhistorie. Hoewel de Big B lange tijd niet verkrijgbaar is, wordt hij absoluut niet vergeten. Vlak voor millenniumwisseling brengt Gretsch Diddleys model opnieuw op de markt. Eigenlijk is het een verlaat verjaardagscadeautje voor Bo. In 1998 bereikt de oerrocker namelijk de eerbiedwaardige leeftijd van 70 jaar. Gretsch wil hem een presentje geven, ook al moet het daarvoor nogal wat uit de kast halen.
Het originele exemplaar van de snarenplank heeft de luthier met Duitse wortels namelijk niet meer. Diddley bezit hem evenmin. De Gretsch Big B is namelijk eigendom van horecaketen Hard Rock Café. De gitaar hangt in de vestiging New York van de caféformule. Maar Hard Rock Café doet niet moeilijk en geeft de authentieke Big B volgaarne in bruikleen aan Fred Gretsch en de zijnen.
Fred ziet erop toe dat een nauwgezette replica wordt gemaakt voor de jarige. Maar het blijft niet bij één exemplaar. Onder de naam Gretsch G6138 besluiten Fred en zijn mededirecteuren het instrument opnieuw in serie te gaan bouwen. Veertig jaar na de introductie is Bo’s snarenplank ineens weer volop verkrijgbaar. En hij zal lang een vaste waarde blijven in het assortiment.
Boksen
De ontwerper van de G6138, Bo Diddley dus, wordt in december 1928 geboren in de Amerikaanse staat Mississippi. Zijn werkelijke naam is Otha Ellas Bates. Nadat hij in 1934 voor adoptie is afgestaan aan familie in Chicago, krijgt hij de nieuwe naam Elias McDaniel. In de windy city, de stad van de original hotdog en de urbane deltablues, voelt Bo zich al jong aangesproken door muziek. Hij neemt vioolles en leert zichzelf gitaar spelen.
Omdat hij met muziek maken eerst geen rooie cent verdient, gaat McDaniel boksen. Hij meet zich een bijzondere boksnaam aan, Bo Diddley. De naam Diddley ontleent hij aan de didley bow. Didley bow, het is de bijnaam van Afrikaanse zelfbouwgitaren met slechts één geïmproviseerde snaar.
Kort nadat hij trouwt, laat Bo de boksarena definitief achter zich. Hij kiest helemaal voor de muziek. In 1945 formeert Diddley zijn eerste groep The Hipsters. Na tien jaar hard werken, breekt hij door. In 1955 scoort hij de dubbelhit Bo Diddley/I’m a Man, een single die verschijnt bij het legendarische label Chess Records in Chicago.
Nadien heeft hij nog wat kleinere hitjes, songs waarin hij overigens opvallend vaak zijn eigen naam laat vallen. Dat moet ook wel, want wereldberoemd is hij aanvankelijk zeker niet. Nee, zo groot en succesvol als Chuck Berry wordt Diddley nooit. Maar zijn gitaarbeat herken je uit duizenden, terwijl zijn naam nooit wordt vergeten, met dank aan de vele blanke rockbands die later zijn geluid volop kopiëren.
Meer ontwerpen
Terug naar Diddleys snarenplank. Afgezien van de rechthoekige semi-hollow klankkast – officiële maten: 17,75 x 9,25 x 2 inch – is vooral de kleur van de Big B/G6138 opvallend. Felrood is hij. Bij Fender zouden ze de kleur Fiësta Red noemen. Hoewel Fender later de eigenaar wordt van Gretsch, heeft Gretsch zijn eigen kleurenjargon. Firebird Red, dát is de kleur van de Big B.
De klankkast van de G6138 is gemaakt van elzenhout en vijflaags esdoornhout. Ook de hals is van esdoorn en heeft een toets van palissanderhout. De kop is ontleend aan de headstock die de Gretsch Duo Jet in 1957 origineel had. De G6138 is verder uitgerust met twee FilterTron-elementen en een Tune-O-Matic brug.
Later brengt Gretsch nog andere uitvoeringen op de markt. Waaronder de G5810 met twee humbuckers en een geschroefde hals maar zónder staartstuk. De G5850 Mini Diddley is een kleinere versie van de 5810, met maar één humbucker. De maestro van de square guitar en de junglerockbeat overlijdt in 2008, maar zijn muziek klinkt nog en zijn rode snarenplank is nog altijd te koop.
Meer vintage instrumentarium: Slingerland
Dit artikel werd eerder gepubliceerd in tijdschrift Music Maker. De foto is afkomstig van Gretsch.