Is er een nieuw systeem van sterrenclassificatie ingevoerd? Worden Nederlanders ingedeeld in klasses net zoals hotels, restaurants en campings? Regelmatig vraag ik het mij af. Beleid veroorzaakt toenemend splijting tussen happy fews en groepen die het nakijken hebben. Een cynisch-bozige column.
Wat zegt de burgervader?
Ik hoor een burgemeester op de radio. Hij wil in zijn stad Middelburg liever geen gewoon toeristenvolk meer over de vloer, volk dat wat krapper bij kas zit. Althans, hij wil eigenlijk niet dat ze voortaan nog blijven slapen… Daarom wil de burgervader dat in het vervolg alleen nog hotels met drie of vier sterren worden gebouwd in zijn stad. Dan blijft het pleps met minder centen vanzelf wel weg, is zijn meesterlijke, magistrale en verpletterende redenatie. Dat wil zeggen, aldus de burgervader des Middelburgs, gewone mensen zijn best nog wel een beetje min of meer welkom als dagjesmensmensen. Maar ’s avonds moeten ze liefst weer een beetje tijdig weg zijn uit zijn stad, want anders wordt het allemaal te vol, te druk en te hectisch. Nee, dat deze lui blijven overnachten is dus nadrukkelijk echt niet meer de bedoeling. Niet dat ze harder snurken of ongegeneerd boeren laten in de pittoreske restaurants of zo. Nee dat niet natuurlijk. Maar het is gewoonweg allemaal teveel van het goede voor het stadje Middelburg met zijn mooie slavernijverleden.
Wat zegt de gordelaar?
Ik lees een Amsterdamse Groenlinkser in de krant. Als het aan hem ligt, mogen benzinegevoede en dieselgestookte auto’s zijn binnenstad straks niet meer in. Die gewone auto’s van gewone mensen geven immers maar nare luchtjes voor de plaatselijke gordelaars met hun peperdure paleisjes. Ja, de grachtengordel moet op slot voor burgers met een tweedehandsje of derdehandsje met soms zelfs wel een deukje, een krasje of een verweerde motorkap. Blinkende elektrische bolides mogen natuurlijk wel omdat ze nu eenmaal blinken en elektrisch zijn. Je weet wel, dat zijn van die auto’s met van die pedante zero-uitstoot-stickers op hun verblindende bumperchroom. Daar zitten mensen in met formidabele subsidies en kwalitatieve creditcards, goldcards misschien zelfs wel. Ze zijn doorgaans nog de enigen die zich een parkeerplaatsje langs een grachtengordelgracht kunnen permitteren.
Wat zegt de huisschilder?
In de kern van Utrecht zag ik een schilder in een bestelbusje voor mij halt houden. Ongetwijfeld zat er iemand met smart op hem te wachten in een oud Domstedelijk huisje dat een verfje dringend nodig had. Net als ik, zat de huisschilder vanuit zijn auto te turen naar de uitgebreide tekst op een nieuw verkeersbord bij een brug aan de rand van het Domstadse centrum. Wat stond daar nou toch allemaal wel niet? Zelf kon ik de borden niet goed zien, omdat dus de schilder voor mij stond met zijn bestelbusje. Wel zag ik zijn achterhoofd luid en duidelijk. Het kan verbeelding zijn, maar ik dacht toch echt dit te zien: na een paar minuten maakte zijn hoofd een moedeloze, een soort van gekrenkte beweging. Dat was vlak voordat hij zijn bestelbusje omdraaide en wegschoot met een boze dot gas. Goed, toen was ik aan de beurt met mijn bepaald niet gloednieuwe huurauto. Pfff, da’s mazzel zeg… Ik kwam wèl door ballotage van de ingewikkelde annonce met eigentijdse classificatieregels. Maar het was nog maar nèt. Het scheelde maar een bouwjaartje of ook mijn hele klasse was verdoemd.
Wat zegt een kennis van mij?
Ik wordt gebeld door een kennis die wat ouder is dan ik. Of ik hem kan helpen iets uit te zoeken. Is het niet zo dat alle inwoners van ons dorp een goedkope lening kunnen krijgen om hun huis te verduurzamen en te isoleren? Ja, zeg ik, dat is wel wat ik heb begrepen. De regeling is bedoeld voor iedereen, werd gezegd. Dus van rijk tot arm, van hoog tot laag. We moeten immers meters maken, zei de wethouder nog zo nadrukkelijk. De kennis die belt heeft een wat ouder huis, maar het is wel van hemzelf. Hoewel hij wat tegenslag had in het leven, heeft hij dàt toch maar mooi voor elkaar gekregen. Maar nou krijgt ‘ie dus helemaal niks om zijn huis aan te pakken. Hij vangt bot, krijgt het deksel op zijn neus. De kennis zegt het beteuterd, zelfs een beetje verbitterd. Mensen die met tegenslag kampten en een BKR-registratie uit een recent jaar, nee die mogen niet meedoen. Ze hebben het nakijken. Weet ik een oplossing? Nee, die zie ik niet één twee drie. Wel zie ik een adreslijst van inwoners die subsidie kregen. Nee, het huisnummer staat er niet bij. Privacyregels en zo. Maar op de adreslijst is het aandeel postcodes van goede stand enorm.
Zal ik nog even doorgaan?
Het kost mij weinig moeite nog een paar handen vol verhalen op te dissen van verdoemde Nederlanders, mensen die het nakijken hebben door nieuwe sterrenclassificaties. Heel vaak zijn het mensen met een wat kariger portemonnee. Maar laat ik alleen een stel mogelijke trefwoorden geven van die talloze verhalen over uitsluiting en benadeling van groepen in de bevolking: Belastingdienst, toeslagen, algoritmes, vluchtelingenbeleid, aardbevingsellende, achternaamscanning, postcodeduiding, busdiensten, tabaksprijzen, bioduurte, baggerschade, voedselbanken, uitkeringsregels….
Gaan wij ons nog verbazen?
Enfin, ik spreek nu eenzijdig het volgende af met de boven ons gestelden: jullie houden per direct op met het openlijk uitspreken van jullie verbazing. De verbazing dat het vertrouwen in de politiek afneemt. De verbazing over lage opkomsten bij verkiezingen. De verbazing over mensen die in hun eigen waarheden geloven. De verbazing over de toenemende boosheid en agressie…
Het is een verbazing die mij elke keer opnieuw weer heel hogelijk verbaast.
Nog wat anders: Bubbel?
Gerrit Berckheyde maakte in de jaren 1671-1672 het bijgaande schilderij ‘Gezicht op de Gouden Bocht in de Herengracht’. Collectie: Rijksmuseum Amsterdam.